جنبشی در هنر و ادبیات که طی دهه­‌های 1920-1930 در فرانسه شکل گرفت. بنای این مکتب ادبی و هنری بر اصالت خیال، رؤیا و تداعی آزاد و تصورات ضمیر ناخودآگاه است. واقعیت برتر نزد هنرمند سوررئالیست نه تصاویر و ترکیبات عالم واقعی و مادی، بلکه توهمات، تداعی­‌های ترکیبی و تصورات نامتجانس و غیر‌معقول ناخودآگاه است. این جنبش که به­‌عنوان انقلاب و تحولی در زمینۀ اندیشه و عمل مورد توجه قرار گرفته است از برخی جوانب میراث­دار جنبش دادائیسم است. اگرچه هر دو جنبش ضد عقلانی بودند، اما سوررئالیسم بر خلاف گرایش نهیلیستی دادا، نگرشی مثبت داشت.

آندره برتون که نظریه­‌پرداز این جنبش بود گفت هدف این جنبش رفع تناقض و مشکلات پیشین خیال و واقعیت به نفع یک «واقعیت برتر» یا «واقعیت ناب» است. در اینجا هدف هنرمند این است که نیروی تخیل خود را از نظارت و کنترل عقل و اراده خارج و از هر قید و بند منطقی رها سازد تا از ثمرۀ تداعی‌­های ذهنی و خیالی و مکاشفه­‌های توهمی در حالت مختلف خواب و بیداری و خلسه، بتواند مضامین و شکل­‌های جدید و نوظهوری را برای آفرینش و خلق اثر هنری خویش بدست آورد. به بیان دیگر، سوررئالیسم در هنر مبتنی است بر:

پویش و کندوکاو در سرتاسر قلمرو تجربۀ انسانی و بسط و گسترش عرصۀ واقعیات منطقی از طریق نظم بخشیدن به واقعیات غریزی و رؤیایی.

از این منظر کلی، سوررئالیسم تمامی گرایشات، نظریات و روش­‌های متنوع نامنسجمی را که ویژگی برجسته آنها نقض تسلط و خرد و آگاهی است در بر می­‌گیرد. سوررئالیسم برخلاف کوبیسم که هنرمند را در محدودۀ خاصی منحصر می­کرد، بر عکس به هر نوع خیال­پروری و یا خیال­پردازی در حالت بیداری، اصالت هنری بخشید و آفرینش هنرمند را در بهره‌­گیری از برخوردها و برداشت­های پیش­بینی‌نشده و تصادفی و ابداعات نامتعارف آزاد می­‌گذارد. از همین­‌روست که حاصل کار این هنرمندان بسیار شخصی و کاملاً نامعمول و متمایز هستند.

دربارۀ ریشۀ پیدایش این جنبش گفته می­‌شود که سوررئالیسم زبان حال تشنجات و آشفتگی­‌های دنیای معاصر است. نوعی دعوت به عصیان است و فریاد اعتراضی بر ناهماهنگی­‌های تمدن جدید. و این خود حاصل شرایط پس از جنگ جهانی اول و ادامۀ جنبش­‌های دادائیسم و فوتوریسم است. از سوی دیگر ظهور این جنبش همزمان است با فراگیر شدن نظریات روانشناس معروف اتریش، زیگموند فروید که تحقیقات و پژوهش‌­های بدیعی دربارۀ ضمیر ناخودآگاه، رؤیا و سرکوب امیال پنهان انجام داده بود. تعجبی نیست که بنیانگذاران این جنبش ادبی هنری، یعنی آندره برتون و لوئی آراگون هر دو پزشک امراض روانی بودند و از تحقیقات فروید برای شکل­‌دهی جنبش بهره فراوان گرفتند.

مکس ارنست (Max Ernst)

خوان میرو (Joan MIRO)

سالوادور دالی (Salvador Dali)

منبع: سبک ها و مکتب های هنری/ مولفان: ایان چیلورز، هارولد آزبرن و دیگران، تدوین و ترجمه: فرهاد گشایش، تهران، عفاف، 1380.